Brand Bierbrouwwedstrijd 2019 – Winterbier

'Dit is echt de laatste keer dat we zo'n wedstrijd houden', zegt Rob met zijn typisch Limburgse accent. 'Ik ben er helemaal klaar mee!' De helft kunnen we gelukkig al bij voorbaat uit de race zetten, want er zijn nog zo veel van die zogenaamde brouwers die hun proces niet op orde hebben. Te veel alcohol, te bitter of gewoonweg zuur. 'Dit zal echt de laatste keer zijn dat ik me door al die ellende heen worstel'. 

'Weet je wat?' 'We doen een hele vage opdracht, een winterbier ofzo!'. Dat is zo ongedefinieerd dat we zeker tweederde van de deelnemers kunnen afketsen, vanwege het niet voldoen aan onze verwachtingen. Triomfantelijk kijkt Rob de rest van de jury aan. 'En dan mogen ze een paar kruiden gebruiken die het bier al te snel overdreven kruidig laten smaken.' Schrijf maar op: bruin kleurtje, kruidig, niet te bitter, lekker in de alcohol. Een bier in de Brandtraditie. 'Topidee, Rob!', zegt de rest in koor. 

'Zullen we dit jaar Anouk ook weer vragen om te presenteren, Rob?' durft een van de mannelijke juryleden te vragen (laten we hem voor het gemak Derek noemen). Meteen verschijnt er een glimlach om de mond van de voorzitter: 'Natuurlijk, zonder twijfel!' 'Als ze dan niet voor de uitslag van de wedstrijd komen, dan komen ze in ieder geval nog daarvoor.' 'Ik zal haar volgend jaar missen', zucht hij. 

De opdracht

Volgens opdracht dient een winterbier dient te voldoen aan de volgende eisen:

Algemene kenmerken:

Het Winterbier dat wij zoeken is donker & rijk en heeft een balans tussen moutzoetigheid, specerijen en fruitig/complex gist. Hop is in de achtergrond en de combinatie van alcohol met specerijen is warmend. Het bier is rijk met een medium tot volle body. Door het hogere alcoholgehalte (tot 9,0 vol %) is het een “degustatie” bier. De uitdaging bestaat uit het vinden van een optimale balans tussen een rijke smaak met specerijen en drinkbaarheid.

Technisch fiche

Gisting: Hooggegist (ca. 70-90% schijnbare vergistingsgraad). Geen Brettanomyces of wilde gist(en).

Alcohol: Maximum 9,0 volume procent

S.G. of ᵒPlato: Stamwort maximum 1,076 g/cm3 of 18,5ᵒ

Kleur: 70-90 EBC

Hopbitterheid: 10-30 IBU

pH: 4,0 – 4,9 

Een Winterbier is een bier gebrouwen met een hogere stamwort en alcoholgehalte. Het bier moet uit gerstemout (geen rookmout) bestaan. Het toevoegen van kandijsuiker is ook toegestaan. Het toevoegen van de volgende specerijen zijn toegestaan: zoethout, korianderzaad, steranijs, kaneel, tijm, gember.

Nieuwe eik houtsnippers uit verschillende landen en toast gradaties zijn toegestaan.

Het toevoegen van hop na de whirlpool (dry-hop) is niet toegestaan.

Het toevoegen van vruchten en groenten is niet toegestaan. Barrel-aging of het gebruik van houtkrullen uit b.v. Whisky-, Rum-, Port-, Wijn- enz. barrels is niet toegestaan. Het bier moet met bovengist vergist zijn. Bij de beoordeling zal de “rijke smaak en balans” een belangrijke rol spelen.

Fysiek fiche

Kleur: Zeer donker koper tot bruin

Helderheid: Helder

Schuim: Minstens een blijvend ringvormige schuimkraag

Geur: Moutig, karamel, specerijen en complex gist-esters.

Smaak: Vol en rijk met mout, karamel, specerijen en gistkarakter. Eik houtkrullen mogen een subtiele toevoeging zijn aan het geheel maar geen stroefheid veroorzaken. Harde roost smaken of een hoge hopbitterheid zijn niet gewenst. Hogere alcoholen, Brettanomyces of andere afwijkingen zijn niet gewenst.

Basissmaak: Zoetig tot zoet en bitterig.

Body: Medium tot tamelijk vol.

Mondgevoel: Medium tot tamelijk veel koolzuur verhoogt de frisheid, plakkerig tot plakkend en iets alcohol warmend maar niet heet.

Nasmaak: Mout en specerijen (evt. aangevuld met subtiele houtsmaken) blijven hangen maar het mag geen ‘hoestdrank’ of ‘kruidenbitter’ zijn.

Wat vinden we ervan?

Mijn eerste ingeving is dat ze op zoek zijn naar een Brand Sylvester maar dan metkruiden. Vol en rijk, donker, karamel. Voor mij is dit een typisch Brand bier, waarbij het gistkarakter een klein beetje ontbreekt. Dit bier ligt in de lijn van de donkere bieren van Maredsous, Grimbergen of Hertog Jan. 

Laten we ons dit jaar niet weer verliezen in nodeloos experimenteren. We moeten nu gewoon een bier tussen de lijntjes brouwen. 

- De moutstort zal eenvoudig moeten zijn: pilsmout, aangevuld met cara120 en evt nog wat munichmout. (Sylvester is 50 EBC). Voor een rode kleur voegen we er nog een piepklein beetje geroosterde gerst toe. 
- In de opdracht staat dat er kandijksuiker gebruikt mag worden. Om de doordrinkbaarheid te verhogen, zal er rietsuiker worden toegevoegd.
- Er is geen hoppigheid gewenst, Sylvester heeft een bitterheid van 26 EBU. Er wordt gebruik gemaakt van hopextract. We gebruiken liefst een nobele hop met veel alfazuur.
- De kruiden moeten zeker niet overheersen en verwarmend zijn, ik denk zelf aan een klein beetje korianderzaad en wat gember.  Het toevoegen van tijm is wel weer erg verleidelijk. In mijn kloon van de Pannepot gaf dit het bier een mooie warm kruidige smaak.

- De gist is nog wel een punt van aandacht. De Brand bieren vind ik niet veel gistkarakter hebben, maar wel wat fruitig. De vergistingstemperatuur zal niet hoog moeten zijn, rond 18-20°C. De London Ale III accentueert de mout en vergist ook niet te ver uit, dus we houden een zoetig bier.

Het recept 

Aantal liters------- : 15 liter
Gewenst begin SG---- : 1067
Brouwzaalrendement-- : 63 %
Totaal brouwwater--- : 23.55 liter
Spoelwater---------- : 3.55 liter
Maischwater--------- : 20 liter
Kooktijd------------ : 60 minuten
Berekende kleur----- : 31.8 EBC (Morey)
Berekende bitterheid : 26 EBU (Tinseth)

79%   3924 g Pilsmout 3 EBC                    3    EBC   

10%     496 g Münchnermout type 2          22   EBC  

4%       198 g Caramunich                        123  EBC   

1%         49 g Geroosterde gerst              1000 EBC   

6%       299 g Rietsuiker                            6    EBC  
 

15 g  12 %az  060 min P Nugget (D)                    

Gist: 1318 London Ale III                 

35m/63°C Maischdikte is: 4 L/kg
35m/73°C Maischdikte is: 4 L/kg

5m/75°C Maischdikte is: 4 L/kg

Korianderzaad 4 gram 5 min
Kaneel 3 gram 5 min
Tijm 1 gram 5 min
 

Forest of (Un)Equilibrium - Chocolade milkshake

Ik ben dol op dikke, zware imperial stouts en porters. De combinatie van het gebrande, de volle body, het bitter, de nasmaak, alles. Het hoge alcoholpercentage lijkt soms overdreven en niet veel toe te voegen aan de smaak, maar de alcohol is wel een belangrijk onderdeel van de smaak en balans van zo'n bier. In sommige bieren is de alcohol wel erg aanwezig is en bij percentages hoger dan 10% vliegt het soms wel uit de bocht en is het bier heet van de alcohol, boozy of scherp.

Opvallend is dat stouts van bijvoorbeeld 14% of hoger zelfs toch wel degelijk vaak een balans hebben. De alcohol wordt dan gebalanceerd door het volle, dikke mondgevoel en in mindere mate door de hoge bitterheid. Als je er over nadenkt is het natuurlijk niet zo gek: Om veel alcohol te krijgen wordt er bij een imperial stout veel mout gebruikt, aangevuld met een groot aandeel caramout en andere donkere mouten. De vergistingsgraad van de gist wordt negatief beïnvloedt door de speciale mouten. En ook de gist kan vaak maar tot een bepaald alcoholpercentage vergisten. Ter illustratie: om de doordrinkbaarheid te verhogen van Belgische bieren zoals tripels of quadrupels wordt vaak suiker toegevoegd, soms tot wel 25% van de totale moutstort.

Figuur 1: Balans in bier.

Maar dan anders

 

Tot zover de theoretische achtergrond: meer alcohol heeft meer body en/ of bitter nodig om een bier in balans te brengen. OK check, maar als we het nu eens anders doen? 
Stel je hebt een heftige stout met veel alcohol, laten we zeggen 12%. De alcohol is "nicely hidden" zoals ze dat op veel ratingsites zeggen. Dit betekent dat de alcohol wel aanwezig is, maar niet erg waarneembaar. Dit komt doordat de alcohol wordt gemaskeerd door de volle moutbody. Natuurlijk is de alcohol er in de vorm van een verwarmend, volle smaak met wellicht een wat scherp randje. 

Het idee is nu om het alcoholgehalte omlaag te brengen naar een bescheidener percentage van 6.5 tot 7%, wat nog steeds niet mild te noemen is natuurlijk. De balans verschuift dan zoals in Figuur 2.

Om de indruk te wekken van een bier met veel alcohol is het idee om een deel whisky toe te voegen. De bijdrage aan het alcoholpercentage is daarbij laag. Reken maar na: 250 ml whisky van 40% aan 15 liter bier (met 6.5% alcohol) geeft een 0.5% alcoholtoename.De bedoeling is om een niet te dure whisky te gebruiken. Duurdere whisky's zijn vaak zachter van smaak, en dat is nu niet de bedoeling. De 'goedkopere' whisky is iets scherper van smaak, waardoor deze een indruk wekt van meer alcohol.


De trukendoos kan nog verder worden opengetrokken, waarbij het hoofdzakelijk de bedoeling is om het bier meer body mee te geven. Met 16% caramunich wordt dit een vol, moutig bier. In deze hoeveelheden zorgt deze mout ook wel voor iets gebrand. Een bijkomend effect is dat veel donkere mout de vergistbaarheid van het wort verlaagd.

In roggemout zijn gomstoffen aanwezig die het bier een volmondige smaak geven. Deze mout levert een iets weeïge, nootachtige smaak.

De donkere moutsoorten zijn een samenstelling van 3 verschillende: de Carafa III is een ontkafte mout en geeft grotendeels kleur en een wat droppige smaak. De brown malt vind ik vaak een koffie -of moccasmaak geven. Geroosterde gerst is onmisbaar in een goede stout, omdat deze een net iets agressievere roast toevoegt, waardoor het meer stout wordt.  De dark crystal van de Swaen mouterij is voor mij een onbekende, maar lijkt een donkere versie van caramunich.

De havervlokken zullen tijdens het koken worden toegevoegd in een poging om de body te verhogen.

De bitterheid van het bier is afgestemd op het alcoholpercentage. Met 42 EBU is het nog steeds vrij stevig, maar door meer restzoet in het bier, wordt de indruk van bitterheid ook minder. 

Het recept

Gewenst begin SG---- : 1058 (werd 1045)
Brouwzaalrendement-- : 81 % (werd 63%)
Totaal brouwwater--- : 23.55 liter
Spoelwater---------- : 5.55 liter
Maischwater--------- : 18 liter
Kooktijd------------ : 60 minuten
Berekende kleur----- : 87.3 EBC (Morey)
Berekende bitterheid : 42 EBU (Tinseth)


55% 2159 g Pale alemout                     5.5  EBC 
16% 628 g Caramunich                        123  EBC 
10% 392 g Roggemout                         10   EBC 

4% 157 g Carafa type 1                       800  EBC 
3% 117 g Swaen Dark Crystal               150  EBC 
2% 78 g Geroosterde gerst                 1000 EBC 
2% 78 g Brown malt                            500  EBC 

8% 314 g Havervlokken                      4    EBC 



Maischschema
45m/67°C
20m/73°C
5m/78°C 

60 g  5 %az  60 min Northern Brewer (zelfkweek)            

Gist: WYEAST 1469 West Yorkshire Ale 

Het rendement van het brouwen was dramatisch. Ik denk dat het komt door enerzijds het slechte schroten van de roggemout. De korrels zijn kleiner dan de gerstemout en dus zijn ze slecht gebroken. Aan de andere kant worden de havervlokken vermoedelijk niet echt afgebroken tot enkelvoudige suikers wanneer deze in de kook worden gebruikt. Het idee van een matig alcoholisch bier wordt hiermee wel erg op de proef gesteld. 

De einddichtheid is uitgekomen op 1017, een vergistingsgraad van 65%. En dat is ook prima voor dit bier. Omdat het bier voor mij toch nog iets dun overkwam, heb ik 250 gram lactose toegevoegd. 

Raket IPA

Laatst zat ik op een zaterdagmiddag thuis wat IPA's te drinken. Lekker bitter en hoppig, heerlijk! Je mond raakt langzaam gewend aan de bitterheid en de hoppigheid, maar de meeste IPA's (de goede) blijven elke keer weer een smaakexplosie. Mijn laatste glas dronk ik tijdens het eten, het was de IPA van brouwerij 't IJ. Dit is een fruitige IPA met een lekker bittertje die goed bij de nasimaaltijd past. Na de nasi kwamen de ijsjes op tafel. Ik neem de laatste hap van mijn nasi en daarna neem ik de laatste slok van mijn bier.  

De nu volgende scene is het best voor te stellen in slow motion: Ik trek de verpakking van het ijs en ik steek hem in mijn mond. Het bier en het ijs mengen zich in mijn mond en zijn in PER-FEC-TE HAR-MO-NIE!!!. 

Wwwwwwwoooowwww (slow motion weet je nog?), waaaat eeen Smaaaaaakkkkk..... AAAArrrrrgggghhhh.  Bitter met zoet, fruitige hop met 'fruit' van de Raket. Ik zet het lege glas nogmaals aan mijn lippen en pers de laatste druppels uit mijn glas. Met de druppels in mijn mond, neem ik nog een likje van het ijs. Je raadt het al: Weer Geweldig! Hier moet ik iets mee. Is dit al eens eerder gedaan? Volgens mij niet. Patents pending lieve mensen! Koe-koek!

Wat is een Raket?

Bij Ola hebben ze geweldige marketingmensen in dienst. Alleen al bij het lezen van de omschrijving krijg je trek in een Raket:

De frisse combinatie van ananas, framboos en sinaasappel verveelt nooit - De enige echte Raket sinds 1962! - Een frisse combinatie van ananas-, frambozen- en sinaasappelsmaak. - Het meest gelikte waterijsje van Nederland! - Het ijsje dat slechts 40 calorieën bevat - Zonder kunstmatige kleur- en smaakstoffen.  

Ik wist niet eens dat een Raket een bepaalde fruitsmaak had, maar ananas, frambozen en

sinaasappel in combinatie met fruitige hop en een lekker bittertje gaat wat mij betreft goed samen.Het ijsje bevat dus ook niet al te veel suikers, dus mocht ik dit in mijn bier willen gooien, zal dit het bier niet veel verdunnen (door de volledige vergisting van suiker). Hieronder staat de voedingswaarde van een Raket genoemd.

 

Het idee

Dus een IPA-achtig bier met Raket, die kan in het rijtje van bier met donuts, pindakaas, Oreo's, marshmellows, etc. Een gimmick, en sommigen zullen zeggen dat dit niets meer met bier te maken heeft, maar ik denk dat het werkt. 

De bedoeling is om het basisbier gewoon een goede IPA te laten zijn. Een niet te bittere,

maar wel flink hoppige IPA waar de ijssmaak aanvullend is. Het ingrediënt in het ijs waar we het meest rekening mee moeten houden, is het johannesbroodpitmeel. Dit is een verdikkingsmiddel dat ook zonder verhitten een verhoogde viscositeit bereikt. Het wordt bijvoorbeeld ook gebruikt om babyvoeding te verdikken. De viscositeit van het ijs kun je zien, als het ijsje smelt, het gesmolten ijs is draderig en een beetje dikkig. De hoeveelheid ijs op het volume bier zal niet heel hoog zijn, dus ik verwacht geen dik bier of andere problemen hiermee. 

Dus wanneer dan het ijs toevoegen? In de beschrijving van de Raket staat dat er geen kunstmatige kleur -en smaakstoffen in zitten, maar veel echt fruit zal er dus ook niet in zitten. Laten we het houden op natuurlijke kleur -en smaakstoffen. 
Het toevoegen van het ijs in de kook of tijdens de hoofdvergisting heeft niet mijn voorkeur. Bij een warmtebehandeling zullen de smaken vervliegen en ik voeg suikers liever later in het proces toe, zodat de gist eerst de moeilijkere suikers kan afbreken. 

In de hoofdvergisting is ook geen goed idee. Ook hier kunnen de smaken worden verdampt. Het liefst voeg ik de ijsjes toe en bottel ik het bier, maar dat zal niet lukken in verband met de aanwezige suikers. Aangezien een IPA het best zo vers mogelijk moet worden gedronken, wil ik het bier in een fust 'bottelen' en dan een week voor het schenken de ijsjes erbij doen. Het gevormde koolzuur door de vergisting van de suikers uit het ijs kan makkelijk worden afgelaten uit het fust en de smaken blijven het meest vers en frisser. 

Het recept

Het recept is opgebouwd met als insteek een standaard IPA recept, met palemout en een lichte caramout. Dit is aangevuld met een deel pilsmout vanwege de lichtere kleur en smaak. Het bier moet niet te zwaar leunen op een caramoutbasis en een verlichting of verdunning is bij zo'n zwaar bier wel op zijn plaats. Voor een lichtere kleur wordt er ook mais aan toegevoegd. Dit geeft het bier een gele kleur en blijkbaar draagt het ook bij aan een romig bier. 

Tegenwoordig voeg ik bij IPA's de hop zo laat mogelijk toe en wordt de 'bitterhop' aan het begin van de kook vaak overgeslagen. Bij dit bier voeg ik een kleine dosis Columbus toe en die kook ik 60 minuten mee. Dit doe ik deels omdat de eiwitten dan beter uitvlokken en deels om het bier ook wat 'punch' mee te geven, een wat hardere bitter, waardoor het bier meer IPA wordt, in tegenstelling tot New England IPA's. De aromahoppen zijn Citra en Simcoe. De Citra hop geeft grapefruit, limoen en tropisch fruit. De Simcoe is fruitig (mango), aardachtig kruidig en harsig. Azacca heeft wat manderijn en tropisch fruit en volgens gebruikers een iets zurige smaak.

Totaal brouwwater--- : 23.5 liter
Spoelwater---------- : 3.5 liter
Maischwater--------- : 20 liter
Kooktijd------------ : 60 minuten
Berekende kleur----- : 12.8 EBC (Morey)
Berekende bitterheid : 41 EBU (Tinseth)
 

51% 2796 g Pale alemout                5.5  EBC   

35%1918 g Pilsmout 3 EBC                3    EBC

6% 328 g Carapils (D)                      2.5  EBC   

6% 319 g Maïsvlokken                       1    EBC   

2% 106 g Karamelmout 150 EBC       150  EBC  

31 g  15 %az  30 min P Columbus 

37 g  11.8 %az  5 min P Citra
30 g  12.1 %az  5 min P Simcoe                        
30 g  14.2 %az  0 min P Mosaic           (80°C)                     
30 g  12.1 %az  0 min P Simcoe          (80°C)              
30 g  15 %az  0 min D Columbus   (drooghop)                   
30 g  12.1 %az  0 min D Simcoe    (drooghop)               

 
Gist 1318 London Ale III                 


75m/67°C Maischdikte is: 3.64 L/kg
20m/73°C Maischdikte is: 3.64 L/kg
01m/78°C Maischdikte is: 3.64 L/kg

Er worden 2 dozen met Raketijsjes aan het bier toegevoegd in het fust. Uiteraard zonder stokjes.

Proefnotitie | Royk Ol

Mijn eerste kennismaking met de Kveikgist zorgde voor veel enthousiasme. Het verhaal achter de gist, de traditie en brouwen met deze gist spreekt tot de verbeelding. Deze proefnotitie behandelt het eerste 'Kveik' bier. Om het allemaal wat spannender te maken, is er wat speciale mout aan toegevoegd. De munich en caramout, maar vooral de peatmalt heeft voor een  verdieping van de smaak gezorgd. De peatmalt, een turfmout en bekend van whisky geeft een typische rokerige turfsmaak die doet denken aan jodium en pijptabak. De reden voor deze gist is dat in Noorwegen er soms zelf wordt vermout, waarbij er ook rokerige smaken aan de mout wordt gegeven.

Het bier heeft een prachtige lichtbruine kleur. Het bier is helder en de schuimkraag is wit.
De geur is rokerig en kruidig. De jeneverbestakken die zijn meegekookt doen denken aan rozemarijn, thijm. De combinatie van turf en kruiden doen ook denken aan vers leer en ook zelfs rookworst en rauwe ham.
In de smaak komen de jeneverbestakken en de turfmout mooi samen. De turf is geen klap in je gezicht, maar doet denken aan een zacht smeulend kampvuurtje en alsof je de HEMA binnenloopt. De donkere mouten geven een ondersteuning aan deze smaken en maken het bier zacht en doordrinkbaar.

George CloonIJ | Brouwerij 't IJ De Natte kloon

Het was niet direct mijn bedoeling om een kloon van de Natte van brouwerij 't IJ te brouwen. Ik was even aan het lezen over allerlei bieren en toen kwam ik op dit bier terecht. Een lekker bier met de typische IJ-gistsmaak. Ik schreef een mail naar de brouwerij, ook om eens te kijken of ze antwoord geven. Op een eerdere mail aan brouwerij De Molen kreeg ik een net antwoord terug. Voor de Natte dacht ik ook een had ik binnen 1 uur een enthousiast antwoord terug. Dat is wel heel snel! Mooi toch? Over de inhoud van de email later meer. Dit artikel is zoals alle kloonpogingen gebaseerd op proefervaringen, informatie op het etiket en internet, en brouwersinformatie.

Achtergrond

In het begin van mijn 'bierproefcarrière' kwamen de bieren van 't IJ regelmatig voorbij. Er waren nog niet heel veel kleine brouwerijen en 't IJ was sowieso uniek. Het verhaal van de brouwerij had iets magisch en elk aspect van het verhaal was geweldig; natuurlijk was er het omgebouwde badhuis met zijn nauwe doorgangen en krakende vloeren, maar ook ingrediënten met namen als Trumpfmout en Styria hop, waar dan vervolgens met een proces met veel RVS, leidingen, en stoom bier uit werd gebrouwen. Tijdens de rondleiding door de brouwerij imponeerden de grote brouwketels en de open gistbakken in de kelder, maar ook vooral de geur van verse wort en prikkelend koolzuur van gistend bier gemengd met schraal bier en gist in oude flessen en een vleug chloor van het schoonmaakmiddel. 

Na de rondleiding was er in het aanpalende café een proeverij met de Plzn, Natte, Zatte en Columbus. De bieren van tap hadden toendertijd soms wat afwijkingen, enkelen waren wat te weinig uitgegist, soms was er wat diacetyl, maar over het algemeen waren de bieren heerlijk en heel anders dan de bieren van andere brouwerijen. Deze bieren zijn ook best stevig in alcohol, dus als het niet helemaal volgens het boekje was, dan werd het vanzelf geweldig. De giststam en de verhoogde gisttemperatuur gaven de bieren veel fruitige smaken wat de bieren zeer smaakvol en uniek maakten. 
Een ander verhaal waren de bieren op fles. Soms was het bier geweldig, maar een hardnekkige infectiehaard in de bottellijn gaf vaak aanleiding tot zurige smaken en te schuimig bier. Blijkbaar heeft dit heel lang geduurd tot de bron gevonden is.   
Vandaag de dag is de brouwerij veel professioneler en de bieren zijn constant van kwaliteit. De bieren lijken soms wat minder karakter te hebben dan in het verleden, maar misschien is dit te wijten aan het 'vroeger was alles beter' syndroom. De brouwerij brouwt veel verschillende bieren, maar de Natte, Zatte en Columbus zijn wat mij betreft nog steeds de beste bieren van de brouwerij.

De zoektocht

We beginnen met het proeven van het bier. Hieruit kun je met een beetje goed proeven al een indruk krijgen van de ingrediënten.  Het bier schenkt in met een romige schuimkraag, de kleur is roodbruin. De geur is fruitig en heeft duidelijk een moutige, caramellige toets. De smaak is vol en heeft een duidelijk fruitig gistkarakter, met perzik en mango. De hop geeft een milde bitter. Het bier is moutig en heeft geen gebrand karakter, maar een volmoutig, caramellige smaak.

Een nadere bestudering van het etiket levert me weinig op. Er worden geen ingrediënten, dichtheid, kleur of bitterheidswaarden genoemd. Ook de oudere etiketten hadden deze informatie niet. Daarna heb ik als een goede detective 'Natte kloon brouwerij 't IJ' in Google ingetypt. Dan komt er allereerst de mooie marketingtekst naar voren: 

Na de Zatte het oudste bier van Brouwerij ‘t IJ. De Natte is een zogenoemde dubbel, een Belgische soort van zachte donkere bieren. Door het gebruik van donkere mout heeft de Natte een roodbruine kleur. Die mout zorgt eveneens voor de zacht geroosterde smaak. Afgemaakt met zachtbittere hop is dit een mooi gebalanceerd bier en één van de klassiekers van de brouwerij.
Biologisch  Alcoholpercentage: 6,5% Drinktemperatuur: 8 – 10 graden
 
Natuurlijk is dit een mooie tekst en je krijgt er ook wel dorst van, maar eigenlijk heb je er niet veel aan. 

Daarna kwam ik op een aantal bierbeoordelingssites zoals Beeradvocate en Untappd terecht, waar ook de minder geslaagde, geinfecteerde bieren werden beschreven. Over het algemeen zijn de proevers daarin weinig subtiel in het commentaar. Daarnaast is de Natte voor velen te weinig uitgesproken in smaak en/of heeft het te weinig alcohol of hop om echt lyrisch van te worden. En proeven is ook een kunst, dus van de omschrijvingen wordt je niets wijzer als je een kloon wilt brouwen. 

Gelukkig was daar weer het 'archief' van het hobbybrouwenforum. Enkele leden hebben geprobeerd om een kloon te maken van de Natte en Zatte. Dit was in 2014, het tijdperk dat de gist nog altijd wat verdwaalde melkzuurbacteriën meedroeg, dus van een nette opkweek van de gist was geen sprake. Er wordt dan ook geen melding gemaakt van een geslaagde poging in ieder geval. De waardevolle informatie van dit forum zijn de gemeten waarden van dichtheid en Brixwaarden van het bier uit fles.

       Eind SG: 1014    Brix: 8,0 graden Brix    Begin SG: 1060 
      Alcohol: 6,13 vol.%     Alcohol volgens etiket: 6 vol.%

Hieruit weten we dus de begindichtheid en de vergistingsgraad van de gist, 77%. Best hoog voor de gemiddelde gist, en misschien ook door een kleine infectie, maar we zullen het controleren als we onze kloon hebben vergist. De kleur van het bier wordt door forummers op 35 EBC geschat.

Zoals in de inleiding gemeld, is er de email naar de brouwerij. Net als bij elke kloonpoging heb ik niet gevraagd om het recept, want dat geven ze toch niet, maar naar een paar ontbrekende zaken. Vooral de moutstort was een groot vraagteken. Welke soorten en welke hoeveelheden? Verder had ik in de wandelgangen gehoord dat het bier op een hoge temperatuur wordt vergist, waardoor de gist veel fruitigheid geeft. De temperatuur en het verloop van de temperatuur tijdens de vergisting is hierbij belangrijk. Hier het antwoord van de brouwerij.

Behalve de gewone pilsmout gebruiken we een mout met 15 ebc , 120 ebc en een klein beetje hele donkere
(1400 ebc) (deze mouten bij elkaar rond de 28% van je storting). 
Al onze bieren gisten warm, start op 20 graden, dat loopt op naar 26 en daar houden we hem op. Laat je even weten of je er wat lekkers van hebt kunnen maken? 

Succes! Met vriendelijke groet, 
 Brouwerij ’t IJ

Dit is weer een mooi voorbeeld van de openheid van brouwers, er is geen noodzaak tot het geheim houden van recepten. Deze informatie is goud waard, vooral de melding dat de speciale mouten bij elkaar 28% van de stort bedragen, levert veel informatie op.

Het recept

Als je een Natte proeft, zul je niet meteen een gebrande smaak proeven. Het kleine beetje donkere mout heb ik geïnterpreteerd als een ontkafte zwarte mout, de carafa III. Door het verwijderen van het kafdeeltje levert deze mout hoofdzakelijk kleur en een toefje dropsmaak op. En wat is een klein beetje, laten we zeggen 1%? Hoger levert wel heel veel kleur en smaak op, dus 1% klinkt plausibel. De 120EBC mout kan bijna niet anders dan de caramunich/cara crystal zijn. Deze mout zal de grootste bijdrage in kleur gaan brengen, dus met wat passen en meten kom je dan op 8%. De 15 EBC mout vermoed ik dat het een lichte munichmout is. De resterende 19% is dus met een munichmout ingevuld. Dit verklaart ook het moutige karakter van het bier. Bij elkaar opgeteld is het 28% aan speciale mouten. 
De hop is niet heel uitgesproken in dit bier, een lichte aanwezigheid van nobele hop met een licht harsig karakter misschien. Bronnen spreken van Styrian Goldings, Northern Brewer, Brewers Gold, Saaz. De hop wordt alleen aan het begin van het koken toegevoegd.
De gist zal worden opgekweekt uit een flesje Natte. Er zweeft altijd wel iets in het bier, maar dit moet eerst nog even worden bewezen. Uit een hele oude bron blijkt dat de originele gist de Schelde Ale was. Soms als special strain van Wyeast te koop (WY3655).

              
Totaal brouwwater--- : 31.4 liter
Spoelwater---------- : 11.4 liter
Maischwater--------- : 20 liter
Kooktijd------------ : 60 minuten
Berekende kleur----- : 33.3 EBC (Morey)
Berekende bitterheid : 27 EBU (Tinseth)

72%  3551 g Pilsmout 3 EBC                    3    EBC   
19%   937 g Munchenermout 15 EBC       16   EBC   
8%     394 g Caramunich                        123  EBC   
1%       49 g CarafaIII                            1400 EBC    

Brewers Gold  22 g  12 %az  60 min       

Opkweek uit een fles Natte. Starten op 20°C en op laten lopen tot 26°C.

Maischschema
30 m/62°C Maischdikte is: 4.05 L/kg
20 m/73°C Maischdikte is: 4.05 L/kg 
1 m/78°C Maischdikte is: 4.05 L/kg

Brouwerij de Molen | Weer en Wind BA kloon

De barrel aged bieren van de Molen behoren tot de beste van de wereld. Een van de bieren die alleen in een 'gebarrelde' versie bestaat, is de Weer en Wind B.A. Dit is een 'Barley Wine-ish' bier zoals ze het zelf noemen, wat betekent dat er veel alcohol, een volle body en een redelijke hopbitter aanwezig is. Net als bij de kloonpoging van de Hel en Verdoemenis, is er voor de kloonpoging van dit bier uitgegaan van het etiket en informatie van het internet en de brouwer zelf. 

Bij het zoeken op internet kwam ik tot de ontdekking dat dit bier in de loop van de jaren veranderd is. In de beginperiode, geen idee vanaf welk jaar, bevatte het bier 16,2% alcohol en een stevige bitterheid van 51 EBU. In 2017 (vermoed ik) is het alcoholpercentage flink naar beneden bijgesteld tot 12.7% en de bitterheid naar 28 EBU. De Saaz hop heeft toen het veld moeten ruimen en er is sindsdien alleen Premiant als bitterhop gebruikt. De kleur is wel hetzelfde gebleven. 

Op het etiket van het bier dat ik afgelopen week kocht staat 10.7% alcohol, 27 EBU bitterheid en een kleur van 44 EBC. Dus weer een stapje minder alcohol en in kleur. Het ligt voor de hand dat het  alcoholpercentage lager is geworden door een verandering van receptuur, maar kan natuurlijk ook door het vervliegen van de alcohol tijdens het lageren op hout. De bitterhop is veranderd in Zeus. Deze hop wordt altijd in een adem genoemd met Columbus en Tomahawk en zouden nagenoeg allen hetzelfde moeten zijn (als in CTZ hop). 

Hoe dan?

Het etiket vermeld dat er pilsmout en caramelmout wordt gebruikt. Als je kijkt naar andere etiketten van de Molen, staat er altijd caramalmout, nooit crystalmout. Nu worden die termen vaak door elkaar gebruikt, en ik denk dat het bijvoorbeeld weinig uitmaakt of er caramunich 120 EBC of aroma 150 wordt gebruikt. Sowieso voor de kleur, maar ook voor de smaak. De tweede zou iets moutiger smaken. Om het zeker te weten heb ik er een email aan de brouwerij aan gewaagd. Na een week had ik antwoord:

Fijn dat je zo enthousiast bent over ons bier! Daar doen we het voor.
Inderdaad, we geven geen recepten vrij, maar een dergelijke vraag over mout kunnen we best beantwoorden hoor. We gebruiken voor Weer & Wind een Cara120 mout van Dingmans, verder geen andere caramelmouten. Voor de productspecificatie daarvan kun je hier terecht:
https://sbi4beer.com/caramel-120-md.html

Ik hoop dat je daarmee weer iets verder komt!

Met vriendelijke groet, kind regards,
Brouwerij de Molen B.V.

 Dat vind ik echt geweldig dat een brouwer de tijd neemt om dit te mailen. Als ik eens kijk naar de kleur en ik ga spelen met alleen pilsmout en een caramout van 120 EBC, heb ik wel veel nodig om tot een kleur van 44 EBC te komen. Ik had verwacht dat er ook een andere 'caramout' wordt toegevoegd, bijvoorbeeld met een special-B. Met alleen de cara120 mout wordt het een recept zoals ik het zelf niet snel zou brouwen. Met 17% van deze mout in de stort, bereik ik de 44 EBC.

Het hoppen gebeurt alleen  met een bitterhop, dus alleen aan het begin van het koken wordt er een dosis Zeus (Columbus) hop toegevoegd tot 27 EBU (berekend). 

Voor de gist is vermeld het etiket een top fermenting yeast, dus dat is een vraagteken. Doorgaans worden er bij dit soort bieren geen gisten gebruikt die ofwel fruitig, droog of phenolische smaken opleveren. Tijdens een rondleiding is mij vertelt dat er een American Ale-achtige gist voor de meeste Molenbieren wordt gebruikt. Een aanwijzing zou uit de vergistingsgraad van het bier gehaald kunnen worden. Een begindensiteit van 26.2°Plato betekent een dichtheid van 1.111. Met deze dichtheid en het alcoholpercentage kunnen we de einddichtheid berekenen, en die komt uit op 1.040. Niet echt een hele strakke uitvergisting dus met een vergistingsgraad van 64%. De vergistingsgraad wordt over het algemeen lager wanneer er veel donkere moutsoorten worden gebruikt. Dit betekent dat er gewoon een dikke giststarter met US-05 kan worden gemaakt.

De interessante smaak van dit bier wordt gevormd tijdens het lageren op een bourbon vat, dus dat wordt eigenlijk het moeilijkste aan dit bier. Door de beperkte oxidatie in het eiken vat worden er allerlei subtiele smaken gevormd, waarbij ook de bourbon en het hout ook bijdragen. Op een hobbybrouwschaal is dit voor mij niet te doen, maar er zal zeker een tijd met eikensnippers met whisky worden gelagerd. 

Het recept

 

Eigenlijk is het recept nu niet meer heel lastig. Hier het recept. 

Biertype------------ : D Barley Wine             
Aantal liters------- : 15 liter
Gewenst begin SG---- : 1111
Brouwzaalrendement-- : 81 %
Totaal brouwwater--- : 23.55 liter
Spoelwater---------- : 0 liter
Maischwater--------- : 23.55 liter
Kooktijd------------ : 60 minuten
Berekende kleur----- : 43.9 EBC (Morey)
Berekende bitterheid : 27 EBU (Tinseth)


83%  5630 g Pilsmout 3 EBC                    3    EBC  
17%    1153 g Caramunich                       123  EBC   

25 g  12.6 %az  60 min B Columbus                      

Fermentis Safale US-05              

45m/62°C Maischdikte is: 3.48 L/kg
30m/73°C Maischdikte is: 3.48 L/kg

1m/78°C Maischdikte is: 3.48 L/kg

Proefnotitie

Het bier is uiteindelijk veel te moutig en heeft een moutzurige smaak. Geen hoogvlieger dus. Zoals vaker bij de Molenbieren, is de kleur op het etiket veel donkerder dan die volgens berekening zou moeten zijn. Volgende keer rond de 10% cara120, wellicht in combinatie met wat harder water (waterbehandeling). 

Altar of Madness | Brut IPA

Even allemaal blijven opletten, want de volgende hypetrein komt alweer met volle vaart aangedenderd. NEIPA's zijn alweer over zijn hoogtepunt, je moet nu aan de Brut IPA! Het grote verschil met IPA, double IPA, triple IPA, New England IPA, white IPA, milkshake IPA is dat het bier gort droog en niet erg bitter is. Een geniale (of gekke) brouwer in Amerika bedacht het concept, met een champagne-IPA concept in gedachten. Dat betekent een licht, droog bier met een niet zoete body, fijne koolzuurprikkeling en een prettige fruitigheid. Een beetje zoals een champagne, maar dan anders. Natuurlijk hebben we champagnebieren als Deus Brut, Malheur Brut en Weihenstephaner Infinium, maar deze stijl gaat een andere kant op. 

Wat is een Brut IPA?

In dit bier wordt de omzetting van het zetmeel in suikers heel ver doorgetrokken. Normaal blijven er restsuikers (dextrines e.d.) over in het bier na het maischen, welke niet door een gist worden afgebroken. Deze geven een bier volmondigheid, moutigheid en zoet. Bij de Brut IPA wordt er tijdens het brouwproces of in de vergisting glyco-amylase toegevoegd, waardoor de suikers met een langere ketenlengte worden afgebroken. Waar normaal gesproken deze langere suikers intact blijven tijdens de vergisting, worden ze nu volledig omgezet in alcohol en koolzuur.

Vanwege de relatieve afwezigheid van restsuikers, en dus body, zal de balans van het bier verschuiven. Wanneer er veel bitter in een bier wordt gestopt, zal hier tegenover vaak body moeten staan om het bier balans te geven. Nu is er dus weinig body aanwezig, dus wanneer er ‘normale’ IPA bitterheden worden aangehouden, zal dit heel bitter overkomen. 

Omdat het om een nieuwe, eigenlijk niet bestaande bierstijl gaat, zijn er geen regels gedefinieerd. In een aantal recepten wordt de glyco-amylase tijdens het maischen toegevoegd, in andere recepten na het koelen en enten van de gist. Het enzym heeft tijd nodig om de suikers om te zetten. Er bestaat dus een mogelijkheid om het enzym tijdens de afbraak te inactiveren door bijvoorbeeld koken. 

De Brut IPA recepten op het internet hebben een eenvoudige stort, meestal alleen lichte basismouten zoals pale of pilsmout, eventueel aangevuld met tarwemout. Andere recepten noemen mais of rijst, wat qua kleur en eiwitgehalte lager is en waarschijnlijk in smaak ook minder uitgesproken is. Ik kan me voorstellen dat hiermee de smaak en mondgevoel anders worden. 

De hopsoorten in de meeste recepten zijn fruitige, 'nieuwe' hoppen zoals Citra, Simcoe, Amarillo, Nelson Sauvin, Equinox, Azacca, etc. Het hopschema lijkt sterk op een NEIPA-schema, waar de meeste hop aan het einde van het koken worden toegevoegd. Het resultaat is maximale hoppigheid, en minimale bitterheid.

De eisen aan de gist zijn niet hoog, gebruik een typisch IPA-gist, zoals US-05, American ale, of Westcoast ale. Vanwege de hoge vergistingsgraad van het wort, zal je ook bij lage begindichtheden best veel alcohol krijgen. Pas dus op met dichtheden boven 1060. Door de verregaande vergisting zal het bier te waterig worden.

Het recept

Aantal liters------- : 20 liter
Gewenst begin SG---- : 1053
Brouwzaalrendement-- : 81 %
Totaal brouwwater--- : 31.4 liter
Spoelwater---------- : 14.4 liter
Maischwater--------- : 17 liter
Kooktijd------------ : 10 minuten
Berekende kleur----- : 12.3 EBC (Morey)
Berekende bitterheid : 24 EBU (Tinseth)

 

86% 3954 g Palemout 7 EBC            8    EBC 
6% 275 g Rijstvlokken                      1    EBC   
8% 367 g Maïsvlokken                      1    EBC   

Azacca       12.7 %az  35 g       10 min 
Citra          11.8 %az  30 g       whirlpool
Ekuanot    15.6 %az      30 g    whirlpool 
Mosaic      14.2 %az   30 g       whirlpool
Ekuanot    15.6 %az   50 g       drooghop
Mosaic      14.2 %az   50 g       drooghop

1318 London Ale III         

Azacca - Aromas of tropical fruits and citrus. Tasting notes of spicy mango, pineapple, tangerine and pine.

Ekuanot a complex array of aromatics, suggestive of lime, apple, melon, berry, cedar, papaya, bay leaves, eucalyptus, clove, sage, and tobacco.
Citra has an extraordinary flavor profile of grapefruit, lime and tropical fruits
Mosaic flavors of mango, pine, citrus and herbs and aromas of tropical and stone fruit. 

De proefnotitie staat hier.
 

Proefnotitie: Valknut Glutenvrij bier

Voor degenen met een glutenallergie is het meeste bier geen optie meer. Door middel van andere granen, zaden (haver, mais, rijst, gierst, en dergelijke) is het in theorie mogelijk om een bier te brouwen dat geen gluten bevat. De Valknut blond heeft gebruik gemaakt van hoofdzakelijk havermout (als in gemoute haver) en boekweit. Door een uitvoerig maischschema met een begin op lagere temperaturen heeft geen noemenswaardige problemen met filteren opgeleverd. 

Het resultaat is een helder, lichtblond, gouden bier met redelijk wat koolzuur en een goede kraag. 

Na de hoofdvergisting is het bier in drie versies gesplitst. De eerste versie heeft geen toevoegingen, de tweede versie heeft eikensnippers in Jack Daniel's en de derde versie tijm, citroenschil en Northern Lights wietextract. 

Origineel

De geur is goed hoppig, ik krijg er zo'n oldskool associatie mee zoals een XX bitter. Een weinig subtiele hopgeur met een scherp randje en wat blauwe bessen. 

De smaak is licht, een lichte moutigheid met een spoortje zwavel. De gist heeft een weinig fruitige smaak. Het lijkt ergens ook wel op een van de biere de garde die ik tijdens mijn vakantie op heb. 

De bitterheid van het bier ijlt na en is bitter genoeg maar nergens in de buurt van een IPA. Het mondgevoel is voldoende en het bier drinkt lekker weg. 

Versie met cannabis

De geur is hoofdzakelijk harsig als rauwe wiet. Het bier erachter is nog steeds goed aanwezig.
De smaak is ook duidelijk wietig, en heeft ook een beetje die Unterbergachtige kruidigheid.  Ik heb recentelijk geleerd dat de cannabis in de rauwe vorm geen bewustzijnseffecten kan veroorzaken. Daarvoor zal het verhit moeten zijn. Naar het schijnt zal er in de komende tijd in Amerika vol worden ingezet op cannabisbier. We zullen zien, ik geloof er in. 

Versie met eiken en Jack Daniels

Brand bierbrouwwedstrijd 2018

De Brand bierbrouwwedstrijd was ook dit jaar weer goed georganiseerd; een mooie locatie, goede tijdplanning en informatieve lezingen. Over de uitslag kan ik ook dit jaar weer heel kort zijn. Weer niet gelukt! Niet dat ik de illusie had dat ik aan de eisen van de brouwmeesters kan voldoen, maar ik dacht dit jaar toch aardig in de buurt te komen.  
Mijn bier was niet te zuur, maar wel zuur genoeg. De ingrediënten waren vers en alles was binnen specificatie. Er was zelfs nog aan gedacht om het tropisch fruitig hoppige zoals in de opdracht door middel van subtiel drooghoppen er in te brengen. Door het gebruik van de Duvelgist had ik gedacht om vlak naast de gebaande paden te treden en het verschil te maken op het podium. Maar zoals elk jaar was er geen podiumpositie.  

De dag begon met een lekkere broodlunch. De tap was al snel open en het eerste bier zat

er rond 13 uur wel in. Toen snel de zaal in om de top 10 te horen. De spanning werd behoorlijk opgebouwd en bij naam nummer 10, niet de mijne, rolde het zweet van mijn voorhoofd. Nou ja, toen was er de keuze uit 2 lezingen: Het maken van een recept of iets met foodpairing. Nadat vorig jaar het niveau van de lezingen toch richting wetenschappelijk gingen, waren ze bij Brand nu wel iets de andere kant opgeslagen. Dit was hoofdstuk 1 van de cursus bierbrouwen. Met het publiek werden de ingredienten doorgenomen en kwamen er diverse vragen uit het publiek. De vragen waren van het kaliber, "Hoe moet ik mijn hop bewaren", en "Bij welke temperatuur moet ik maischen". De mensen in de zaal hadden toch minstens 1 bier gebrouwen, de Gose, dus het was wel erg beginnersniveau.  

Na de lezing kwamen de 10 finalisten op het podium, waarbij ze allen een bos bloemen en een boekje kregen. De hoop was voor 8 van de 10 toch ook snel verdwenen, want er bleven nog 2 mannen over. Een leuk detail was toch dat er een vrouw in de finale stond. Wat een verademing, welkom in 2018, vrouwen kunnen ook brouwen, wie had dat ooit gedacht? (..) De twee heren die overbleven, bleken vrienden en hebben de bieren samen gebrouwen. Het feit dat deze bieren allebei in de finale stonden, geeft wel aan dat de jury heel goed kan proeven. 



Uiteindelijk bleek de winnaar US-05 gebruikt te hebben en inderdaad ook gedrooghopt met een of andere US hop (El Dorade?). De nummer 2 bleek precies hetzelfde bier, maar dan met Azacca hop (of zoiets). Uiteindelijk dus een Gose die echt helemaal niets met een klassieke Gose te maken heeft, maar dat wisten we vantevoren. Op naar volgend jaar!

Carnivale Brettanomyces 2018

Het Carnivale Brettanomyces festival wordt ieder jaar groter en langer. In voorgaande jaren waren de ruimte voor de lezingen kleiner, er waren minder brouwers en het aantal lezingen was lang niet zo uitgebreid. Dit jaar, en ook al vorig jaar, waren er meer locaties waar bier geproefd kon worden, het aantal brouwers en aanverwante personen groter, en van het aantal lezingen waren er meer dan genoeg van. 

De bezoekers van de lezingen behoren over het algemeen toch tot de serieus toegewijde beergeeks en brouwers. Zoals ik het kan inschatten uit de gestelde vragen waren ze afkomstig uit Canada, Zweden, Noorwegen, Duitsland, Frankrijk en België. En dan heb ik er waarschijnlijk nog een aantal gemist. Zoals gezegd, waren er heel veel lezingen. Je kunt het zo gek niet bedenken of er was wel een lezing over. Omdat ik alleen zaterdag aanwezig was, ben ik naar Marco Daane en mijn idool Lars Marius Garshol geweest. Als ik meer tijd had gehad, zou ik ook zeker naar lezingen op donderdag en vrijdag over gistkweek, Brett en yeast wrangling gegaan zijn. Tijdens mijn eerste lezing presenteerde Marco Daane een soort highlights uit zijn boek over gist. Ik had nog nooit

van hem gehoord, maar hij is blijkbaar een bekend bierboekschrijver. Door middel van verschillende bronnen en  documenten werd duidelijk gemaakt hoe men met gist in het verleden omging. Het is interessant om te horen dat voordat men wist wat gist was, wel al een gebruik maakte van de werking van gist. Door het hergebruik van houten gistvaten, en roerstokken werden gisten iedere keer opnieuw geintroduceerd en het wort snel vergist. Ook de handel in gist door de Romeinen (?) is beschreven, waar gist van brouwer naar bakker werd verkocht. In Beieren werd toen al een tijdje ondergisten bedreven. In grotten werden vaten met wort/bier gezet, waardoor de ondergist, want bij lage temperaturen wordt gebruikt. Later volgt dan de isolatie en  reinkweek en determinatie van giststammen. Een vermakelijke en informatieve lezing dus. 

Na een korte onderbreking en een kleine drinkpauze (water) ging de volgende lezing van start. Lars Marius Garshol is een man met een missie. Hij heeft inmiddels de Kveik op de kaart gezet, en is nu bezig om de landen richting het oosten te verkennen. Inmiddels is hij in heel Scandinavie en Rusland geweest, maar ook in Litouwen. Het blijkt dat Litouwen een behoorlijk eigen kijk op het brouwen heeft. In een groot aantal gevallen lijkt dit sterk op de Noorse brouwtraditie, maar door politiek en religie in het verleden gecombineerd met een isolatie van het land, zijn er praktijken zelf bedacht.  Bij zijn eerste reis kwam Lars bieren tegen met frambozenstelen en doperwten (15% van de moutstort!). Er zijn nu een aantal grote brouwers en nog een enkele uit de krachten gegroeide thuisbrouwer. De bieren zijn qua smaak afwijkend van wat wij normaal vinden. Een van de redenen is de unieke smaak van de Litouwse mouten. Deze geven veel smaak door het moutproces. Hoe dat precies komt, werd mij niet helemaal duidelijk. Een ander bizar feit zit hem in hem in het ontbreken van het koken van het wort. Aan het wort wordt na het maischen een gekookte hopthee toegevoegd en vergist met de unieke giststam. De gist is wel echt anders dan de Kveik gist, Litouwse gist in niet te drogen tot vlokken, maakt wel fenolen aan en geeft een andere smaak. Wellicht dat de mogelijkheid tot drogen verloren is gegaan als gevolg van het jaarrond brouwen. 
Een ander bier is het Keptinis-bier. Dit is een zeer speciaal brouwproces, waarbij eerst een korte maisch wordt uitgevoerd, waarna de 'broodjes' bostel met wort in een over worden gebakken. Het maischen zorgt voor een afbraak van zetmeel, door de temperatuur in de oven vindt er caramellisatie plaats. Dit bier is zeer rijk van smaak. Het was weer een goed verhaal, een mooie combinatie van informatie en vermaak. 

Na deze bierloze middag, het was inmiddels 7 uur 's avonds, besloot ik toch maar naar

de Beer Temple te gaan. Vorige jaren waren daar presentaties van Amerikaanse sours en

verder een hoop interessante personen. Bij binnenkomst was het wat rustig, maar naarmate de avond vorderde werd het steeds drukker. Het was erg leuk om de bekende brouwers en andere bierenthousiasten te spreken. De soort van tap take-overs waren van Burial brewing, Yazoo, Speciation, Orpheus en Burdock. De vaten gingen er heel hard doorheen en het bierbord veranderde snel. De bieren waren over het algemeen vrij eenzijdig melkzurig. 
Daarna was het al bijna tijd om naar huis te gaan. Na een laatste stop bij het Arendsnest was het goed geweest. Tot volgend jaar!