Proefnotitie | Fermentor Pils

Met ons brouwclubje hebben we geprobeerd een pils te brouwen. De aanpak bestond uit het MASH-principe en mijn versie had pilsmout en mais en Hallertau
Mittelfruh als ingrediënten. Tijdens het proeven bleek er eigenlijk geen enkel pils echt op een pils te lijken. De ene was te bitter, de ander te zoet en weer een ander te fruitig. Die van mij smaakte naar bananen, van die snoepbanaantjes dan. In geen enkel bier was er sprake van brouwfouten. In de discussie die ontstond en met een versgetapte Heineken ernaast, kwamen we erachter dat het bij pils draait om subtiliteit. In een goed pils is een lichte moutsmaak aanwezig, een lichte hopsmaak en bitter, het glijdt naar binnen en daarna heb je direct weer zin in een nieuwe slok. Geniaal in al zijn eenvoud. 

Een aantal weken later probeerde ik nogmaals mijn pils en de bananen waren netjes opgeruimd. Nog steeds is er iets te veel moutigheid en het bier is eigenlijk iets te bitter. Ook schijnt er iets van gistigheid doorheen. Het uiterlijk is wel erg netjes, met een strogele kleur en net, wit schuim. De laatste tijd hebben de bieren wat vaker last van extra koolzuur na het bottelen en dat belemmert de doordrinkbaarheid. 

Mijn bier is voor een pils redelijk gelukt. De subtiele balans van een 'echt' pils heeft de mijne zeker niet, maar het is wel een licht bier en het drinkt lekker weg. Ik ben redelijk tevreden!

Rauchbier

In september ben ik naar het Borefts bierfestival geweest. Voor wie onbekend is met het evenement: hier komen brouwers uit alle hoeken van de wereld met hun meest exclusieve bieren. Verwacht hier allerlei stouts, smoothiebieren, grape ales, zure bieren, Göse. Dit ging gepaard met alle extremen zoals vatrijpingen, hoge alcoholpercentages (soms wel tot 20%), lang gerijpt bier, pittig bier en zeldzame brouwsels (Stormaktsporter, De Molen Bommen en Granaten op een Ben Nevis vat). De mensen met wie ik daar was zijn allemaal gek van bier en het moet wel heel gek worden, wil men het niet drinken. 

Opvallend was het dat de gerookte bieren zoals rauchbier, gotlandsdricke, grodziskie, rookbok etc. niet bij iedereen goed liggen. Of men is fan of echt geen liefhebber, met niets er tussenin.

Welke rook?

Volgens een aantal bronnen had vroeger elk bier een bepaalde rokerigheid. Bij het drogen van de mout werd er onder het vochtige graan een vuur gestookt wat er voor moest zorgen dat het vocht uit de mout verdampte. De moeilijkheid hierbij was natuurlijk dat bij vuur, ook altijd rook is. Tegen de tijd dat men de schoorsteen in de 17e tot 18e eeuw had ontwikkeld, veranderde dat. 

Rookbier uit het Duitse Frankenland (Franconia) gebruikt hoofdzakelijk beukenhout, net als andere delen van Duitsland, Denemarken en het zuiden van Zweden. Beukenhout geeft een zachte, maar ook een sterk rookaroma wat vaak wordt geassocieerd met gerookt vlees. Beukenhout is ook erg praktisch, omdat het langzaam en regelmatig opbrandt. De mouter hoeft dus niet zo veel aandacht aan het hout te geven, de temperatuur blijft redelijk constant.

Verder naar het noorden werd er traditioneel berkenhout gebruikt, voornamelijk in Noorwegen. Berkgerookte mout smaakt een beetje naar beuk, maar dan zachter en meer subtiel, en doet denken aan het hout in een sauna. Net als beuk brandt het regelmatig en produceert het veel warmte. 

Elzenhout is daarnaast ook populair in Scandinavië voor het vermouten en wordt gebruikt in de bierstijl stjørdalsøl. Elzenhout is het tegenovergestelde van beuk en berk: het brandt snel en geeft niet veel warmte af. Dat betekent dat het perfect is voor een droogoven waar de mout dicht bij het vuur ligt. Het aroma is prikkelend en scherp en kan zelfs wat roet en asaroma's opleveren. 

Het recept

Voor dit bier wil ik graag een aanzienlijke hoeveelheid (beuken) rookmout gebruiken. De doelstelling is een ondergister met een donkere kleur en flink wat rook. Een beetje zoals de bieren van Schenkerla. Dit zijn bieren die grotendeels bestaan uit rookmout. Hiervan bestaat o.a. een Urbock, Marzen, Weizen en Lagerbier. Dit zijn over het algemeen niet te zware bieren, het alcoholpercentage ligt rond 5%.

Voor het recept gebruik ik minimaal de helft rookmout, aangevuld met pilsmout en munichmout als basis. De roggemout gebruik ik voor een verdieping van de smaak en wellicht wat granige, notige smaak. Vanwege de roggemout begint het maischschema wat lager en loopt in stapjes op.  De caramunich dient voor de kleur, smaak en body en met de donkere mouten wordt het bier mooi donkerbruin tot bijna zwart. Voor de hop zal er alleen een Duitse soort worden gebruikt aan het begin van het brouwen. De gist is de Duitse ondergister Bavarian Lager M76, gewoon een strakke gist. 

72% efficiëntie
Batchvolume: 12 L
Kooktijd: 60 min
Maischwater: 11.98 L
Spoelwater: 6.61 L
Totaal water: 18.59 L
Kookvolume: 16.54 L
SG voor koken: 1.043

Kenmerken
Begin SG: 1.052
Eind SG: 1.012
IBU (Tinseth): 20
BU/GU: 0.39
Kleur: 26 EBC

Maischen
Start 39 °C - 5 minuten rust

45°C - 5 minuten rust

55°C - 5 minuten rust

64°C - 30 minuten rust

74 °C - 25 minuten rust

78° - uitmaischen

Mouten (2.825 kg)
1.8 kg (63.7%) — Weyermann Smoked Malt — Graan — 3.9 EBC
400 g (14.2%) — Weyermann Munich I — Graan — 15 EBC
250 g (8.9%) — Castle Malting Chateau Rye — Graan — 5.5 EBC
200 g (7.1%) — Weyermann Pilsner — Graan — 3.3 EBC
100 g (3.5%) — CaraMunich — Graan — 118 EBC
50 g (1.8%) — Castle Malting Chocolat Light — Graan — 600 EBC
25 g (0.9%) — Weyermann Carafa III — Graan — 1035 EBC


Hop (28 g)
8 g (12 IBU) — Aurora 7% — Koken — 60 min
10 g (7 IBU) — Saaz 4.5% — Koken — 30 min
10 g (2 IBU) — Saaz 4.5% — Koken — 5 min


Gist
1 pakje — Mangrove Jack's M76 Bavarian Lager 76%


Vergisten
Hoofdvergisting — 20 °C — 14 dagen

Quad op een Vat

Met ons brouwclubje hebben we een eikenvat waar ooit Aguardiente in heeft gezeten. Daarna zijn er in de afgelopen jaren 7 brouwsels succesvol uitgekomen. De laatste brouwsels waren wild en zuur en dan is er theoretisch geen weg meer terug in een lagering met een schone gist. Er is echter nog wel een manier om het vat te resetten en dat is door de fik er in te steken. We gaan het vat branden. 

De verwachting is dat de wilde organismen in het vat door de hittebehandeling worden beschadigd (lees: afgedood) en dat het hout weer een nieuw laagje beschikbaar geeft. Voor het aanboren van een nieuwe laag hout is er volgens de geleerden een verschil tussen toasten en branden (charring in het Engels). Het grote verschil in deze methoden is de tijd waaraan het vat aan de vlam wordt blootgesteld. Voor het toasten wordt er 10 min een temperatuur van 288 graden Celcius aangehouden, voor het branden duurt dit 25 seconden op 315 graden Celcius.

 

Het doel van beide methodes is om de zoetere componenten van het eiken vrij te maken. Hout bestaat uit suiker, vooral uit cellulose en hemicellulose. Hiertussen bevindt zich lignine, wat deels bestaat uit vaniline. Bij het branden komt dit deel vrij en zal vooral vanille, maar ook rook, leer, kruidigheid en een bepaalde romigheid vrijkomen. Zie Bron  De cellulose en hemicellulose zullen door het branden smaken vrijgeven die doen denken aan caramel, toffee, noten en esdoornsiroop. 

De bijbehorende plaatjes op internet van het brandproces zien er ongelofelijk spectaculair uit. De vaten worden hierbij ontdaan van beide deksels en over een enorm vuur gezet, waarbij de vlammen er een eind bovenuit vliegen. Die mogelijkheid hadden wij zelf niet, dus er is met een dakbrander gewerkt. In het onderstaande plaatje is de voor -en nafoto te zien. Het vat heeft ervoor een donkerbruine kleur en was al ingedroogd, omdat deze al even leeg stond. In de erna-foto is het hout donker gekleurd, de verkleuring lijkt redelijk oppervlakkig. Er was geen alligatorskin aanwezig (door compleet verkolen van het oppervlak ontstaat er een structuur die aan de huid van dit beest doet denken). 

Met de kop van de brander is het oppervlak een aantal keer gepasseerd en aan het oppervlak te zien, is deze ook voldoende heet geweest. De buitenkant was geschat rond de 50°C geworden, dus dan kan je verwachten dat de binnenkant heter is geweest en dus alle micro-organismen zijn afgedood. 

Na het branden is de deksel er weer opgegaan en de duigen zijn vastgeklopt. Het vat is daarna gevuld met water, zodat eventuele (sterk) verkoolde smaken uitgespoeld worden. Bij het vullen bleek het vat nog te lekken, maar na een dag was het hout weer vochtig en was de lekkage gestopt. 

Het recept

We waren er snel uit welk bier er in dit vat moest komen: een Quadrupel. Een stevig, donker gekleurd bier met redelijk veel alcohol lijkt toch vaak wel een goedwerkende formule voor vatrijping. Het recept hiervoor is eenvoudig doeltreffend. De basis bestaat uit pilsmout, aangevuld met twee soorten caramout: caramout 120 EBC en Special-B. Die laatste is bekend geworden van de Rochefortbieren. Voor doordrinkbaarheid en alcohol is er kandijsuiker toegevoegd. Dit bier hoeft het niet te hebben van de hop, maar de Aurorahop is een fantastisch ruikende hopsoort die aan het begin van het koken wordt toegevoegd. Later in de kook wordt Hallertau Hersbrucker gebruikt. 

In het originele recept van Maikel wordt de T58 gist gebruikt, een gist die niet bijzonder ver uitgist. Omdat deze niet in 250 gram verpakking beschikbaar was, is er gewisseld voor een Belgian Abbey M47 van Mangrove Jack's. 

72% efficiëntie

Batchvolume: 20 L
Kooktijd: 60 min
Maischwater: 27.5 L
Spoelwater: 4.06 L
Totaal water: 31.56 L
Kookvolume: 24.88 L
SG voor koken: 1.075

Kenmerken
Begin SG: 1.095
Eind SG: 1.019
IBU (Tinseth): 27
BU/GU: 0.29
Kleur: 68 EBC

Maischen
Temperatuur — 65 °C — 60 min

Mouten (8 kg)
7 kg (79.6%)— Graan — 3.9 EBC
600 g (6.8%) — Dingemans Cara 120 MD — Graan — 120 EBC
400 g (4.6%) — Castle Malting Chateau Special B — Graan — 300 EBC
800 g (9.1%) — Candi Syrup Candi Syrup, D-180 — Suiker — 355 EBC

Hop (53 g)
27 g (21 IBU) Aurora — 6.5% — Koken — 60 min
17 g (5 IBU) — Hallertauer Hersbrucker 4% — Koken — 30 min
9 g (1 IBU) — Hallertauer Hersbrucker 4% — Koken — 10 min

Gist
2 pakjes — Mangrove Jack's M47 Belgian Abbey 76%

Is bier drinken nog wel leuk?

De prijzen van grondstoffen en dus van bier lijken elk jaar toe te nemen, graanoogsten mislukken, oorlog in Oekraïne, slechte hop door nattigheid of droogte, het zit allemaal niet mee. En dat geldt voor de grote jongens van het bierbrouwen, maar lijkt nog zwaarder te wegen voor de kleine brouwers. Misschien ook omdat daar de efficiëntie wat lager is, de overhead hoger en er over het algemeen meer hop in het bier gaat. 

In dit artikel is er gekeken naar de bierprijzen op muziekfestivals, voetbalwedstrijden en de prijzen en prijsontwikkelingen bij het speciaalbier.  Met als overkoepelend thema: 'Is bier drinken nog wel leuk?'

Muziekfestivals

Een van de plekken waar altijd veel bier wordt gedronken zijn festivals. Over het algemeen kosten die paar dagen een rib uit je lijf. Lowlands was afgelopen zomer in het nieuws vanwege de hoge prijs van een entreekaartje, maar ook de stijging van de prijs van een biertje en het eten zorgde voor veel verbazing. In het onderstaande overzicht zijn de bierprijzen per liter opgenomen (afkomstig van website Festileaks) van een aantal festivals in Nederland. Hieruit blijkt dat Lowlands eigenlijk nog niet eens het duurste bier tapt. Appelpop is een apart geval, dit is een gratis festival en dat moet ergens mee betaald worden natuurlijk. 

Zwarte Cross: 12,40 (Grolsch)
Pinkpop: 14,00 (Brand)
Down The Rabbit Hole: 15,00 (Birra Moretti)
Lowlands: 15,00 (Heineken)
Best Kept Secret: 17,50 (Jupiler)
North Sea Jazz: 17,50 (Birra Moretti)
Mysteryland: 15,20 (Heineken)
Appelpop: 19,50 (Heineken Silver)
Defcon: 15,20 (Heineken)

Wanneer we op een andere manier kijken naar de kosten, in dit geval naar de prijs per muntje en er van uitgaan dat er in een glas 0,25l zit, komen we op onderstaande grafiek. Hierin zijn de prijzen weergegeven in de loop van de jaren. Side note: In 2021 was er geen festivalseizoen vanwege Corona.

Vanaf 2022 lijkt er een knikje aanwezig in de grafiek waarna de lijn steiler loopt. Als deze lijn wordt doorgetrokken komen we rond 2030 op 20 euro per liter uit. Dat zou dan 5 euro per plastic glaasje bier zijn. Opvallend is de lage prijs voor een biertje bij de Zwarte Cross. Hier is echter wel een vergelijkbare opgaande trend te zien met andere festivals. 

Bierprijzen in het voetbalstadion

Ook in het voetbalstadion wordt veel bier gedronken. Volgens deze bron zijn de biertjes het goedkoopst bij FC Emmen (€2 voor 25cl) en Heracles Almelo (€2,10). Het duurst zijn de biertjes bij Ajax (€3,25 voor 30cl) en Feyenoord (€2,85 voor 30cl), Feyenoord schenkt alleen Heineken Light (2,5% alcohol). 

In onderstaande tabel zijn de kosten per liter (bron) gepresenteerd. 

Daarbij is de prijs in de loop der jaren soms fors gestegen. In onderstaand figuur zijn de prijzen voor een liter bier in 2017 en 2023 weergegeven. In alle gevallen is de prijs omhoog gegaan, gemiddeld genomen 11%. De grootste stijgers in deze 6 jaar zijn FC Twente (35%), G.A. Eagles (26%) en NEC (20%).  

American Football

Dat de prijsstijgingen niet alleen Nederland treffen lijkt logisch. Ter illustratie: in Amerika drinkt men ook graag een biertje bij een Footballwedstrijd en op de website Vinepair is er een vergelijking gemaakt van de bierprijzen per stadion. 

De bierprijs is een mooie graadmeter wanneer je besluit om fan te worden van een bepaald team. Als je dan niet te veel wilt betalen voor jouw bier tijdens de wedstrijd, moet je geen fan willen worden van de Washington Commanders. Daar betaal je $16,49 voor een 16oz (500 ml) biertje. Bij de Las Vegas Raiders betaal je voor hetzelfde $14.99. Het goedkoopst ben je uit bij de Cincinnati Bengals met $6.49 en bij Cleveland Browns $7.15. Dat scheelt dus nogal. 

Even snel omgerekend ben je bij de duurste ongeveer 26 tot 30 euro per liter kwijt, de goedkoopste 12 tot 14 euro. Grote verschillen dus en over het algemeen flink duurder dan in een stadion in ons eigen land. 

Bierwinkels

Voor het speciaalbier in Nederland is er best veel verschil in de verkoopprijzen van bier, online en in fysieke winkels.  Van een aantal bieren zijn de prijzen bij 18 verschillende webwinkels in kaart gebracht en in onderstaande boxplotgrafiek gepresenteerd. 

Het gaat om de hardlopers van het Belgische bier: Orval, Carolus, La Chouffe, en uit Nederland La Trappe Quad, Zuster Agatha, Mooie Nel, Vuur&Vlam. Uit het duurdere segment een 3 Fonteinen, Puhaste en Moersleutel. 

Opvallend in onderstaand figuur is de bandbreedte per bier. Gemiddeld is er een verschil van 25% tussen de hoogste en de laagste prijs. De absolute prijsverschillen variëren tussen 0.20 euro tot zelfs 1.10 euro. Het is dus goed om even rond te kijken als je op zoek bent. 

Voor de duurdere bieren lijkt er een kleiner prijsverschil tussen de winkels te zijn (zie figuur hieronder). Voor bijvoorbeeld de Puhaste Cognac BA is de prijs bij vijf winkels genoteerd en ligt deze bijna altijd op hetzelfde bedrag. Wellicht heeft dit te maken met een psychologische grens van 10 euro, maar dat is een gokje. 

Speciaalbierprijzen

Maar hoe zit het dan met onze speciaalbieren? De stijgende prijzen van de grondstoffen, gas en elektriciteit hebben invloed op ons bier. Hiervoor zijn met de Wayback Machine de prijzen van bepaalde bieren in kaart gebracht om zodoende de prijsstijging te kunnen bepalen.  Met deze tool is het mogelijk om oude websites in te zien. 

Voor dit onderzoekje is de site van Gall&Gall genomen. Niet omdat deze winkel het meest representatief of de laagste en scherpste prijzen hanteert, maar omdat hier de informatie het verst in het verleden teruggezien kan worden. De rode draad is om inzicht te krijgen in prijsstijging. 

Op het eerste oog valt op dat de grafieken in 2019/2020 een afbuiging naar boven maken. De hoeveelheid data in de range van 2016 tot 2020 is wat beperkt, maar de richting van de lijnen lijkt toch te veranderen: de prijsstijging is de afgelopen jaren forser geworden. 

Daarnaast valt op dat deze trendstijging minder sterk toeneemt voor de Leffe bieren, Affligem blond en Hertog Jan Grand Prestige. Zouden deze brouwers iets anders doen met receptuur of zou het in een andere bedrijfsvoering zitten? 

Voortbordurend zijn er in onderstaande figuur de kosten in de loop der jaren gepresenteerd van de grote flessen Grand Prestige, Leffe Blond en La Chouffe. Ongeveer het hele rijtje bieren die aan het begin van mijn bierproef-'carrière' veelvuldig geconsumeerd werden. De plotselinge stijging van de prijs is hier ook te zien, maar wordt later ingezet, in 2022 of wat later. Wanneer we deze lijnen extrapoleren, zullen we over een jaar of 6 tot 8 al op een verdubbeling van de prijs per fles kunnen rekenen. 

In de vergelijking van de prijs van kleine flesjes met de grotere 75 cl flessen bleek dat er een behoorlijk verschil in kan zitten. Het was mij nog nooit opgevallen dat de grote flessen altijd duurder zijn dan 2,5x kleine flesje (30 cl vs. 75 cl). Hieronder de prijzen van kleine en grote flessen, omgerekend naar prijs per liter. 

Er lijken 4 groepen te zijn, met de bieren die ongeveer 2 keer zo duur zijn in een grote fles. Dan volgt er een aantal waarbij er ongeveer 2 euro per liter extra wordt gerekend voor een grote fles. Bij een aantal is het bier ongeveer even duur en bij de Carolus en Karmeliet is het bier in een grote fles juist weer goedkoper. 

Is bier drinken nog wel leuk? 

De ontwikkelingen van stijlen, het bier brouwen, de nieuwe ingrediënten, het creatieve aspect zijn de leuke kanten van bier (brouwen). Maar ook het ritueel van bier drinken, ontspannen en de gezelligheid. Het is een geweldig product. Het aanbod van bieren en het aantal plekken waar je kunt drinken of bier kunt kopen is op dit moment  gigantisch. 

Maar of het in de toekomst ook nog leuk blijft? Gezien de stijgingen van de prijzen zal op een gegeven moment de hoeveelheid bierdrinkers maar ook bierbrouwers verminderen. De huidige brouwers lijken te moeten kiezen voor groei, voor een eindeloze stroom nieuwe bieren, voor een goed distributienetwerk en voor plek op de slijterijplank. Dit is geen makkelijke opgave, als je 'alleen maar' goed bier kunt brouwen. Eigenlijk zitten we nu op het hoogtepunt van speciaalbier en zal er in de toekomst een schifting ontstaan van goede en mindere goede brouwers, van brouwers die een goede boekhouder hebben en ook met die insteek bier op de markt brengen, en van brouwers die met goedkopere ingrediënten en processen een kwalitatief product op de markt kunnen brengen. We gaan het zien wat de toekomst ons brengt!

Jester Pale Ale | Sierra Nevada Pale Ale kloon

Dit artikel behandelt een kloonpoging tot  de klassieker onder de pale ales, de Sierra Nevada Pale ale. Het mooie aan dit bier is, dat het wel speciaal en smaakvol is, maar ook goed doordrinkbaar. Daarnaast is het echt een schoolvoorbeeld van hoe pale ales 40 jaar geleden werden samengesteld met de beschikbare mouten, gisten en hoppen. 

Voor een recept hoefde ik niet lang te zoeken. In de bibliotheek van Brewfather staan veel recepten van gebruikers, bewezen recepten zou je het kunnen noemen. Hierin staan ook veel recepten voor de Sierra Nevada Pale Ale. 

Het recept bestaat in grote lijnen uit 90 tot 93% pale mout en 7 tot 10 % caramunich II (120 EBC). Hoppen met Magnum (60min) en Perle (30 min), en als aromahop veel Cascadehop (10 en 0 min). De gist is de US-05 of WY1056. 

Achtergrond

Dit bier was in Amerika een van de eerste bieren van de craft beer revolution. Tijdens de introductie ervan in 1980 was de light lager het meest gedronken bier. De eigenaar van de Sierra Nevada brouwerij wilde een bier ontwikkelen met veel smaak en anders dan de ondergisters op de markt. Hiervoor ontwikkelde hij een bier dat bitterder was en veel smaak had. De brouwer was fan van de Ballantine India Pale Ale en de Anchor Liberty Ale, ook met Cascade hop, en wilde iets brouwen dat er op leek. 

De Cascade hop is een van de belangrijkste smaakmakers in dit bier. Eigenlijk ontwikkelt voor de toepassing als bitterhop in pils, maar in de praktijk had de hop veel te veel smaak. Met citrus en grapefruitsmaken werd de hop al snel afgeschreven door de grote brouwers zoals Coors. Anchor Liberty ale werd ook met deze hop gebrouwen. 

Het recept 

Het recept dat gebrouwen is samengesteld uit de beschikbare ingrediënten. 

De palemout was bijna op en de hoppen niet op voorraad. Gelukkig had ik nog de Jesterhop in de vriezer, die blijkt als ouder Cascade te hebben en wordt geteeld in de UK. In de smaakomschrijving is deze redelijk hetzelfde met grapefruit als belangrijkste component. Jester heeft wel meer tropisch fruit in zich. Cascade heeft een hoger cohumulone en totaal oliegehalte, waardoor deze wat sterker over kan komen. 

Maischwater: 26.36 L
Totaal water: 26.36 L
Kookvolume: 23.5 L
SG voor koken: 1.034


Kenmerken
Begin SG: 1.045
Eind SG: 1.008
IBU (Tinseth): 40
BU/GU: 0.94
Kleur: 15.8 EBC

Maischen
Temp. inmaischen — 70.6 °C
Temperatuur — 68 °C — 60 min
Mash out — 76 °C — 5 min


Mouten (3.575 kg)
2.85 kg (79.7%) - Pilsnermout — Graan — 3.9 EBC
500 g (14%) — Pale Ale Weyermann — Graan — 6 EBC
225 g (6.3%) — Weyermann Caramunich III — Graan — 140 EBC


7 g (18 IBU) — Columbus (Tomahawk) 15% — Koken — 60 min
7 g (4 IBU) —Bramling Cross 3% — Koken — 45 min
20 g (19 IBU) — Jester 7% — Koken — 30 min
30 g — Jester 7% — Koken — 0 min


Diversen
3 g — Calcium Chloride — Maischen
3 g — Gypsum (Calcium Sulfate) — Maischen


Gist
1 pakje — Mangrove Jack's M44 US West Coast Yeast 85%


Vergisten
Hoofdvergisting — 20 °C — 14 dagen
Carbonisatie: 2.4 CO2-vol

Proefnotitie Kriek - Bier voor korfballers?

Je verwacht het niet, maar mensen die op korfbal zitten blijken bovengemiddeld veel te zuipen. Ik kan deze informatie niet persoonlijk controleren, omdat ik niemand ken die deze sport beoefend. Het is voor mij net zo'n blinde vlek als bijvoorbeeld tafeltennis of badminton. Tegenwoordig sterft er veel uit, dus ergens kan ik me ook voorstellen dat deze sporten gewoon ophouden te bestaan door een gebrek aan deelnemers. 

Het nieuwsbericht over het drinkgedrag van deze primitieve basketballers bracht een serie van gedachten in mijn hoofd. Stel dat de gemiddelde zesjesdraaier inderdaad veel drank nuttigt, dan zou dat mijn perfecte doelgroep zijn. Hierbij ga ik er wel vanuit dat het dan niet veel uitmaakt of het brouwsel een beetje te zuipen is of niet. Ik schat in dat dit soort mensen niet heel veel smaak hebben. 

Natuurlijk is dit puur gebaseerd op vooroordelen en stereotypering, dus om deze
informatie te controleren, heb ik in het telefoonboek de dichtstbijzijnde vereniging opgezocht en ik kreeg een vriendelijke man aan de lijn. Roland was zijn naam. Afgaand op zijn naam en stem zag ik het geblokte overhemd met korte mouwen en zijn sandalen voor me. Op de vraag of ik sprak met iemand die een gewoontedrinker is, bleek hij niet te begrijpen waar ik het over had. Mijn volgende vraag betrof de mogelijkheden tot het gemengd douchen na de wedstrijd en toen hoorde ik alle lust om het gesprek voort te zetten uit het lichaam van Roland treden. Vreemd genoeg was een eventueel lidmaatschap ook geen optie meer en werd de verbinding verbroken. 

En dat is jammer, want deze kriek die we met z'n allen hebben gebrouwen zou een perfect bier zijn voor Roland. Hij zal niet proeven dat hier heel veel moeite in zit, dat er gelagerd is op een eiken vat, er hier 9 maanden geduld voor nodig was en dat er zakken met kersen ingegaan zijn. Hij zal een slok nemen en de subtiele geur van kersen, melkzuur, Brett en hout waarderen. Wel op zijn eigen manier, niet te uitbundig, met de ogen open, een klein knikje, meer zal het niet zijn. Hij zal zijn telefoon erbij pakken om de bierstijl kriek eens te bestuderen. Want Roland houd graag van dingen die zijn zoals ze horen. Op zijn kleine scherm leest hij dat wat hij ruikt en proeft precies is zoals het hoort te zijn. Dit is geen commerciële kriek, want die zijn zoet, dit is een authentieke droge en zure kriek, die niet voor iedereen is. Geen bier voor de vrouw van Roland, volgens Roland zelf. 'Al zuur genoeg', zal hij mompelen zo in zijn eentje aan de keukentafel. Na de laatste slok kijkt Roland glazig naar het lege glas. 'Mooie roze kleur en het schuim was ook prima, ook niets op aan te merken', zal hij denken. Hij zal wensen dat er meer flessen anoniem gedoneerd waren aan de korfbalvereniging. Volgende keer beter Roland, dan kunnen we meteen mijn lidmaatschap nog eens bespreken. 

Biervakantie in Tsjechië?

Dit jaar was de keuze voor de vakantie op Tsjechië gevallen. Toevallig, of niet, het land waar volgens overlevering de pils is uitgevonden. Typ op Google bezienswaardigheden in Tsjechië en bier in en je kunt je hier rustig een paar maanden vermaken. De hoeveelheid verschillende bieren, biertuinen, kloosters, brouwerijen, cafés en bierspa's lijken oneindig. Wanneer je met het gezin op vakantie gaat, kan er helaas niet elke dag een trip naar zo'n bestemming worden ingepland. Dat betekent dus keuzes maken. Deze laatste twee zinnen zijn afkomstig van mijn vrouw. Ik heb bij een vorige vakantie een keer de fout gemaakt om in de voorbereiding een volledig vullend programma te plannen waar de ene dag een brouwerijbezoek, de andere dag een bierwinkel en weer een andere dag een klooster bezocht diende te worden. Alleen bij het idee al, kreeg zij het Spaans benauwd. Mijn aanpak voor deze vakantie was: wel uitzoeken, maar vooral niet over praten. De parels grijpen als ze er zijn. 

In Tsjechië is men trots op hun bier. En met een bierconsumptie van 145 liter per inwoner (cijfers 2011) zijn de Tsjechen al jarenlang de grootste bierdrinkers ter wereld. In elke supermarkt is er een ruim assortiment aanwezig en op veel plekken zie je reclame voor bier. Het type dat het meest voorkomt is het ondergistende, blonde bieren, de pils. Soms amber of zwartgekleurd maar de meeste zijn pilsen tussen 4 en 5%. Net als in bijvoorbeeld Duitsland zijn er veel lokale merken en in elke plaats zijn er weer andere merken te vinden. De grotere merken zoals Pilsner Urquell, Staropramen, Radegast en Gambrinus zijn wel op de meeste plaatsen te vinden. Tijdens onze rondreis heb ik geprobeerd zoveel mogelijk te proeven. 

Onze eerste stop in Tsjechië was in Teplice in het noorden van Tsjechië. Hier is een restaurant waar ook bier wordt gebrouwen, Pivovar Monopol. Het restaurant is ingericht in een art nouveau stijl en het lijkt al heel lang geleden gebouwd. Dat is het alleen niet, het is een jaar of 10 ingericht in deze stijl. Ergens achterin staan de roodkoperen ketels. Omdat het nog vroeg op de dag was, heb ik een bier besteld die uit deze ketels kwam. Het was een tarwebier en dat zie je in dit land niet vaak. Volgens het menu onder andere met Amerikaanse hopsoorten. Het bier was redelijk goed, erg droog en wat trekkerig. Hier heb ik een gerecht gegeten waar een ongedefinieerd deel van een varken was gebruikt. Veel saus erop, dus het smaakte prima. 

Onderweg met de camper kwamen we door de plaats Budejovice, bekend van het Budvar/Budweiser bier. Zoals wellicht bekend is dit het originele Budweiser bier Budějovický Budvar en heeft dit ook niets te maken met de Amerikaanse variant. Dit geschil loopt al vanaf 1907 en lijkt geen einde te hebben. Budvar claimt dat het merk als sinds de 13e eeuw bestaat. De Amerikaanse Budweiser is dat zeker niet, maar blijkbaar hebben zij wel de beste advocaten.  

Bij de brouwerij hebben we toch maar even een korte
tussenstop gedaan om wat foto's te maken. Een tour van 1 uur zat er niet in, we
moesten verder. Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om een mooie glazen bierpul aan te schaffen. Opvallend was dat er in de hele omgeving heel weinig reclame wordt gemaakt voor Budvar, een enkele kroeg had een uithangbord. Andere merken waren wel aanwezig, vooral Pilsener Urquell. 

Op dezelfde route ligt de plaats Plzn, de plaats waar ons gerstenat zijn naam aan te danken heeft. Helaas zijn we niet in de stad zelf geweest, we waren onderweg naar Praag. De Pilsener Urquell wordt in deze stad gebrouwen. Dit had een van die parels geweest kunnen zijn, en we zijn er gewoon langs gereden. Een goede reden om nog eens terug te gaan. 

In Praag is het ook goed bier drinken. Deze stad voelt een beetje als het Amsterdam van Tsjechië, met pleintjes met terrassen en drommen toeristen die naar alle top-10 mooiste plekjes van Praag sjokken. In ieder geval volgens Tripadvisor en dergelijke sites. En het is ook een fantastische stad met opgeknapte, oude gebouwen, leuke restaurants, winkeltjes, bruggen, etc. Net als in onze hoofdstad heeft dit ook zijn effect op de prijs van een pul bier, deze zijn vergelijkbaar met ons eigen land. 

De eerste dag zijn we langs U Fleků gewandeld. Volgens sommige recensenten op internet een toeristenval, maar dit zag er toch wel erg leuk uit. Met lange tafels, Tsjechisch eten en een paar man op accordeon voelt dit wel traditioneel aan. Het was voor ons nog geen etenstijd dus we zijn weer vertrokken en niet meer teruggekeerd. 

Daarna liepen we langs de 'grote' Pilsener Urquell toer, midden in de stad. Hier werd geen bier gebrouwen en met de grote neonborden deed me dit denken aan de Heineken experience in Amsterdam. Leuk als je echt niets van bier of brouwen weet, en eigenlijk gewoon wil zuipen. Ook niet gedaan dus. 

Toevallig liepen we langs een 'Beerspa' waar een Unlimited Consumption of Beer wordt beloofd. Het badderen in bier had ik nog nooit van gehoord. In de dagen erna begon het idee bij mij in te dalen en zag ik mijzelf als een koning in het bierschuim zitten met een pul bier in de hand, ongelimiteerd! Ik zal nog een keer naar Praag moeten om dit vers aangeboorde verlangen te bevredigen. 

In deze lijst van etablissementen die we gezien hebben en grotendeels links hebben laten liggen, voegen we nog het Prague beer Museum toe. Hier wordt de historie van de bierproductie en het hopverbouwen tentoongesteld. De rode draad hier is natuurlijk dat men hier pils heeft uitgevonden en dat is natuurlijk prima. 

Voor een bierlunch gingen we naar U Tří Růží. Een brouwcafe/restaurant met een leuke uitstraling en een grote biertuin. Hier had men naast de gebruikelijke pilsvarianten, ook een mango IPA, een weizen en wat a-typische bierstijlen op de kaart staan. Hier hebben we ook heerlijk gegeten en wat bieren gedronken. Omdat het buiten bloedheet was, daalde de alcohol helaas wat snel in en was ons kookpunt al bereikt. 

De volgende dag in Praag hadden we na een rondje kerk bekijken en sjokken toch weer dorst en bij Pivovar Narodni hebben we een paar pullen bier gedronken. De meest opvallende was de donkere pils, die een fantastische granige chocoladesmaak had. In de brouwerij in het pand stonden de gebruikte moutsoorten uitgestald en de enige donkere mout was de light chocolate wheat malt. Als dit het geheim is van dit biertype, zal ik toch ook maar eens een poging moeten wagen. 

Uiteindelijk dus geen vakantie die compleet om bier draaide. Ik heb een goede indruk gekregen van alle soorten bier die traditioneel worden gebrouwen en ik heb de parels wel gevonden. Tsjechië is een prachtig land en niet alleen voor het bier!